Batı, Rusya’ya karşı birlik olmaya çabalarken, ABD Başkanı Biden’ın, “Rusya küçük bir alanı işgal edebilir” sözleri “Putin’e yeşil ışık” diye yorumlandı. Ukrayna lideri Zelensky köpürdü, Reuters, ‘hayal kırıklığı’ dedi.
ABD Başkanı Joe Biden’ın, Rusya’yı Ukrayna’yı işgali halinde yaptırımlarla tehdit ederken “Rusya’nın küçük bir alanı işgal edeceğini düşünüyorum” demesi, hem Rusya’ya karşı ekonomik ve askeri önlemler almaya hazırlanan Avrupa’yı hem de ülkesini işgalden korumaya çabalayan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky’i zor duruma düşürdü. Zelensky, Biden’a “Büyük güçler söz konusuysa küçük çaplı işgal diye bir şey yoktur” diye tepki gösterdi. Reuters, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in “Biden’ın Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesine yeşil ışık yakmadığını” açıklamak zorunda kaldığını duyururken, Batılı yetkililerin Biden’in sözlerinden duydukları hayal kırıklığını özel olarak dile getirdiklerini belirtti ve “Putin’e hediye gibi bir açıklamaydı. Ama bir dil sürçmesi olarak görmeliyiz” sözlerini aktardı.
Moskova yönetiminin, Ukrayna’nın NATO’ya alınması girişimine karşı ülkenin doğusunda fiilen kontrol altında tuttuğu iki bölgeyi resmen işgal etme tehdidine karşı ABD ve Avrupa’dan yükselen ekonomik ve askeri tehditler krizi büyütürken, ABD Başkanı Biden’ın yaptığı açıklama, Rusya’ya psikolojik üstünlük sağladı.
Biden, Beyaz Saray’da görevinin 1. yılına ilişkin yaptığı basın toplantısında, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi durumunda daha önce hiç karşılaşmadığı kadar ağır ekonomik sonuçlarla karşılaşacağını belirterek, “Ukrayna’ya girerse Rusların can kaybı çok olur. Rus bankaları dolarla mücadele edemez” dedi; ancak devamında, “Putin bilgili bir adam, sonuçları hesapladığını düşünüyorum. Bence net kararını henüz vermedi. Rusya, Batı’yı, ABD’yi ve NATO’yu ciddi anlamda test edecek. Bence Ukrayna’ya girecek. Ancak Ukrayna’ya küçük bir müdahale olursa, bunun sonuçları konusunda kavga vermemiz gerekir. Sınıra yığdıkları askerlerin kapasitesi kadar büyük bir işe girişirlerse bu Rusya için felaket olur. Rusya, Ukrayna’yı işgal ederse, ortaklarımız ve müttefiklerimizle Rusya’ya hasar verecek ciddi adımlar atmaya hazırız. Bildiğiniz gibi NATO müttefiklerimize de destek veririz” sözleri kafa karıştırdı.
Biden, basın toplantısında bir gaf daha yaptı ve bir gazetecinin “Neden ilk adımı Putin’in atmasını bekliyorsunuz” sorusuna, “Ne aptalca bir soru” karşılığını verdi.
Daha sonra Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, ‘küçük bir müdahale’ ifadesine “Rus güçlerinin sınır ötesi herhangi bir hareketinin bir işgal olarak değerlendirileceğini” söyleyerek açıklık getirdi.
Ancak, Ukrayna’dan, Biden’ın sözlerinin Putin için “istediği zaman Ukrayna’ya girmeye yeşil ışık” anlamına gelebileceği tepkisi geldi. Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, “Büyük güçler sözkonusu ise küçük çaplı işgal diye bir şey olmadığını, ‘küçük milletler’ diye bir şeyin de olmadığını hatırlatmak isteriz. Küçük çaplı kayıp da yoktur, kaybettiğimiz sevdiklerimizin arkasından minik bir yas tutmak diye bir şey de yoktur. Bunu Ukrayna gibi büyük bir gücün cumhurbaşkanı olarak söylüyorum” dedi.
Biden da, bu tepki üzerine bir düzeltme daha yaptı ve “Ukrayna sınırından girecek bir Rus birliğinin işgal sayılacağını ve bunun büyük ekonomik karşılıkları olacağını” söyledi.
Reuters’in haberine göre, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de Biden’ın ‘küçük saldırı’ yorumunun “Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etme potansiyeline yeşil ışık yakmadığını” açıklamak zorunda kaldı. İngiltere Başbakanı Boris Johnson da, “Rusya Ukrayna’ya saldırırsa bu sadece Ukrayna için değil, Rusya için bir felaket olur; tüm dünya için bir felaket olur. İngiltere, Ukrayna’nın bağımsızlığı ve toprak bütünlüğünün yanında duracaktır” diye konuştu.
Reuters, Batılı yetkililerin, Biden’ın sözlerinden duydukları hayal kırıklığını özel olarak dile getirdiklerini duyururken, adını vermediği bir yetkilinin, “Faydalı bir açıklama değildi. Putin’e bir armağandı. Ama bir dil sürçmesi olarak görmeliyiz, Biden, Ukrayna’ya yapılacak bir saldırı için Moskova’ya yeşil ışık yakmadı” sözlerini aktardı.
Biden’a Moskova’dan da tepki gecikmedi. Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, “Biden’ın sözlerinin durumu daha da istikrarsızlaştırdığını” söyledi. Rusya, Ukrayna’yı işgal edeceği iddialarını reddediyor.
Aynı günlerde ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’la Cenevre buluşmasından önce Kiev’i ziyaret etti ve oradan Berlin’e geçerek Fransa, Almanya ve İngiltere dışişleri bakanlarıyla buluştu. Blinken, ABD ve Avrupalı müttefiklerinin Rusya’ya karşı birleşik bir cephe oluşturacaklarını vurgularken, Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Moskova’ya “Ukrayna’daki gerilimi tırmandırmaya son verme çağrısı” yaptı, “Daha fazla agresif adımlar atmak ciddi sonuçlar doğuracaktır. Bu bizim için varlık sorunudur” dedi.
Wall Street Journal’ın haberine göre, geçen hafta da CIA Direktörü Bill Burns Avrupa’da görüşmelerde bulundu.
Blinken, dün de Cenevre’ye geçerek Lavrov’la görüştü. Bu açıklamaların gölgesinde gerçekleşen görüşmeden sonra konuşan Lavrov, Rusya’nın Ukrayna halkını hiçbir zaman tehdit etmediğini savunarak, Rusya’nın güvenlik talepleriyle ilgili olarak ABD’den gelecek hafta yazılı bir cevap beklediklerini söyledi.
Blinken da, “Rusya’nın önünde iki yol bulunuyor; ya diplomasi yolunu seçer ya da çatışmayı tercih edebilir. Rusya’nın endişelerine karşılık vermeye hazırız, Rusya’nın da bizim endişelerimizi anlamasını istiyoruz” dedi.
Gelinen noktada, Ukrayna üzerinden başlayan Batı-Rusya krizinin bir hafta bekleme konumuna geçtiği yorumları yapılırken, Rusya’nın ABD tarafından cevap gelene kadar bir işgal girişiminde bulunmasından da endişe ediliyor.
ABD ve Batılı ülkeler ekonomik yaptırımlarla Rusya’nın mali piyasalarını hedefliyor. ABD Senatosu, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in de bulunduğu üst düzey yöneticilere ve Rus bankacılık kurumlarına karşı bir dizi yaptırım öngören yasa tasarısı sundu. Öneriler arasında, Rusya’nın küresel bankalar arası para transferi SWIFT sisteminden çıkarılması, Rus bankaları ve şirketlerine doğrudan yaptırım, çip satışının engellenmesi, Rus tahvil piyasasına erişimin daha da kısıtlanması ve Almanya ile ortak yapılan Kuzey Akım 2 Doğalgaz Boru Hattı dahil Rusya’ya gelir getirecek eylemlerin engellenmesi de bulunuyor.
Ancak bir kısmı Rusya’nın Kırım’ı ilhaki nedeniyle uygulamaya konan yaptırımların etkisiz kalması nedeniyle, bu yaptırım tehditlerinin de istenilen etkiyi yapmayacağı endişesi var. Özellikle Almanya’ya doğalgaz akışının kesilmesinin, Berlin’i Rusya’ya karşı ‘Batı Bloku’nda isteksiz hale getirileceği değerlendiriliyor.
Öte yandan, başta Türkiye olmak üzere Karadeniz’e kıyısı bulunan AB ülkeleri de, dünyadaki en sorunsuz deniz sahası olan Karadeniz’in Rusya’ya yönelik askeri bir girişimle karşı karşıya kalmasını istemiyor.
Bu aşamada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın planladığı Kiev ziyareti ve Putin’le görüşmesi önem kazanıyor.
Erdoğan, “Putin’le, Zelenskiy’i bir araya getirmek istiyoruz” demiş, Kremlin Sözcüsü Peskov da, sorunun çözümüne yardımcı olabilecek herhangi bir ülkenin çabalarını memnuniyetle karşılayacaklarını açıklamıştı.
Reuters da, Erdoğan’ın arabuluculuk girişimine Ukrayna ve Rusya taraflarının sıcak baktığını duyurmuştu.
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)